Missale Romanum > Rubricae > Ritus servandus in celebratione Missæ
Additiones et variationes in rubricis Missalis
RITUS SERVANDUS
IN CELEBRATIONE MISSÆ
I - De Præparatione Sacerdotis celebraturi | II - De Ingressu Sacerdotis ad Altare | III - De Principio Missæ, et Confessione facienda | IV - De Introitu, Kýrie, eléison, et Glória in excélsis | V - De Oratione | VI- De Epistola, Graduali, et aliis usque ad Offertorium | VII - De Offertorio, et aliis usque ad Canonem | VIII - De Canone Missæ usque ad Consecrationem | IX - De Canone post Consecrationem usque ad Orationem Dominicam | X - De Oratione Dominica, et aliis usque ad factam Communionem | XI - De Communione et Orationibus post Communionem dicendis | XII - De Benedictione in fine Missæ et Evangelio sancti Joannis | XIII - De his, quæ omittuntur in Missa pro Defunctis
I - De Præparatione
Sacerdotis celebraturi
S
acerdos celebraturus Missam, prævia Confessione sacramentali, quando opus est, et saltem Matutino cum Laudibus absoluto, orationi aliquantulum vacet; et Orationes inferius positas pro temporis opportunitate dicat. Deinde accedit ad locum in Sacristia vel alibi præparatum, ubi paramenta, aliaque ad celebrationem necessaria habentur, accipit Missale, perquirit Missam, perlegit, et signacula ordinat ad ea quæ dicturus est. Postea lavat manus, dicens Orationem inferius positam. Deinde preparat Calicem (qui debet esse vel aureus vel argenteus, aut saltem habere cuppam argenteam intus inauratam, et simul cum Patena itidem inaurata, ab Episcopo consecratus), super ejus os ponit Purificatorium mundum, et super illud Patenam cum Hostia integra, quam leviter extergit, si opus est, a fragmentis, et eam tegit parva Palla linea, tum Velo serico; super Velo ponit Bursam coloris paramentorum intus habentem Corporale plicatum, quod ex lino tantum esse debet, nec serico, vel auro in medio intextum, sed totum album, et ab Episcopo, vel alio habenti facultatem, simul cum Palla benedictum.
2 Quibus ita dispositis, accedit ad paramenta, quæ non debent esse lacera, aut scissa, sed integra, et decenter munda, ac pulchra, et ab Episcopo itidem, vel alio facultatem habenti, benedicta; ubi calceatus pedibus, et indutus vestibus sibi convenientibus, quarum exterior saltem talum pedis attingat, induit se, si sit Prælatus sæcularis, supra Rochettum, si sit Prælatus regularis vel alius Sacerdos sæcularis, supra Superpelliceum, si commode haberi possit, alioquin sine eo supra vestes communes, dicens ad singula singulas Orationes inferius positas.
3 Ac primum accipiens Amictum circa extremitates et chordulas, osculatur illud in medio, ubi est Crux, et ponit super caput, et mox declinat ad collum, et eo vestium collaria circumtegens, ducit chordulas sub brachiis, et circumducens per dorsum, ante pectus reducit, et ligat. Tum Alba induitur, caput submittens, deinde manicam dexteram brachio dextero, et sinistram sinistro imponens. Albam ipsam corpori adaptat, elevat ante, et a lateribus hinc inde, et Cingulo, per ministrum a tergo sibi porrecto, se cingit. Minister elevat Albam super Cingulum circumcirca, ut honeste dependeat, et tegat vestes; ac ejus fimbrias diligenter aptat, ut ad latitudinem digiti, vel circiter, super terram æqualiter fluat. Sacerdos accipit Manipulum, osculatur Crucem in medio, et imponit brachio sinistro. Deinde ambabus manibus accipiens Stolam, simili modo deosculatur, et imponit medium ejus collo, ac transversando eam ante pectus in modum crucis, ducit partem a sinistro humero pendentem, ad dexteram, et partem a dextero humero pendentem, ad sinistram. Sicque utramque partem Stolæ extremitatibus Cinguli hinc inde ipsi Cingulo conjungit.
4 Si Celebrans sit Episcopus, vel Abbas, ut supra, non ducit Stolam ante pectus in modum crucis, sed sinit hinc inde utrasque extremitates pendere; et antequam accipiat Stolam, accipit parvam Crucem pectoralem, quam osculatur, et collo impositam sinit ante pectus chordulis pendere. Manipulum quoque non accipit ante Stolam, nisi in Missis Defunctorum, sed accipit ad Altare, cum in Confessione dicit Indulgéntiam, illumque prius osculatur. - Postremo Sacerdos accipit Planetam.
5 Si sit Episcopus, vel Abbas, ut supra habens usum Pontificalium, et sollemniter celebret, accipit paramenta et alia, ut in Pontificali et Cæremoniali.
II - De Ingressu Sacerdotis
ad Altare
S
acerdos, omnibus paramentis indutus, accipit manu sinistra Calicem, ut supra præparatum, quem portat elevatum ante pectus, Bursam manu dextera super Calicem tenens, et facta reverentia Cruci, vel imagini illi, quæ in Sacristia erit, capite cooperto accedit ad Altare, ministro cum Missali et aliis ad celebrandum necessariis (nisi ante fuerint præparata) præcedente, superpelliceum induto. Procedit autem oculis demissis, incessu gravi, erecto corpore. Si vero contigerit eum transire ante Altare majus, capite cooperto faciat ad illud reverentiam. Si ante locum Sacramenti, genuflectat. Si ante Altare ubi celebretur Missa, in qua elevatur, vel tunc ministratur Sacramentum, similiter genuflectat, et detecto capite illud adoret, nec ante surgat quam Celebrans deposuerit Calicem super Corporale.
2 Cum pervenerit ad Altare, stans ante illius infimum gradum, caput detegit, biretum ministro porrigit, et Altari, seu imagini Crucifixi desuper positæ, profunde se inclinat. Si autem in eo sit Tabernaculum sanctissimi Sacramenti, genuflectens debitam facit reverentiam. Tunc ascendit ad medium Altaris, ubi ad cornu Evangelii sistit Calicem, extrahit Corporale de Bursa, quod extendit in medio Altaris, et super illud Calicem Velo coopertum collocat, Bursam autem ad cornu Evangelii. Si in Altari paramenta accipit, hoc idem facit antequam descendat ab Altari, ut Missam inchoet.
3 Si est consecraturus plures Hostias pro Communione facienda, quæ ob quantitatem super Patenam manere non possint, locat eas super Corporale ante Calicem, aut in aliquo Calice consecrato, vel vase mundo benedicto, ponit eas retro post Calicem, et alia Patena seu Palla cooperit.
4 Collocato Calice in Altari, accedit ad cornu Epistolæ, Missale super cussino aperit, reperit Missam, et signacula suis locis accommodat. Deinde rediens ad medium Altaris, facta primum Cruci reverentia, vertens se ad cornu Epistolæ, descendit post infimum gradum Altaris, ut ibi faciat Confessionem.
5 In Missa sollemni Missale apertum super Altare, Calix vero, et alia necessaria præparentur in Credentia cooperta linteo, antequam Sacerdos veniat ad Altare. Ipse autem procedit cum Diacono et Subdiacono, qui capite cooperto simul cum eo tenent manus junctas ante pectus; Acolythi vero ante eos deferunt candelabro cum candelis accensis, quæ deinde collocantur super Credentia : et cum pervenerit ante infimum gradum Altaris, ibi medius inter Diaconum a dexteris et Subdiaconum a sinistris, antequam ascendat ad Altare, facit cum ipsis (ut infra) Confessionem.
6 In Missa Pontificali omnia serventur, ut in Pontificali et Cæremoniali Romano ordinantur : cujus Pontificalis ordinem Episcopus, sive Abbas, ut supra, numquam prætermittat, quandocumque cum Diacono et Subdiacono paratis celebrat.
III - De Principio Missæ,
et Confessione facienda
S
acerdos cum primum descenderit sub infimum gradum Altaris, convertit se ad ipsum Altare, ubi stans in medio, junctis manibus ante pectus, extensis et junctis pariter digitis, et pollice dextero super sinistrum posito in modum crucis (quod semper servatur quando junguntur manus, præterquam post consecrationem), detecto capite, facta prius Cruci vel Altari profunda reverentia, vel si in eo sit Tabernaculum sanctissimi Sacramenti, facta genuflexione, erectus incipit Missam.
2 Si celebraturus sit coram Summo Pontifice, sistit se ante infimum gradum Altaris a cornu Evangelii ante ipsum Pontificem, ubi genuflexus exspectat : accepta benedictione, erigit se, et stans aliquantulum versus ad Altare, incipit Missam. Si autem sit coram Cardinali, Legato Sedis Apostolicæ, aut Patriarcha, Archiepiscopo, et Episcopo in eorum residentiis, vel loco jurisdictionis, stans ante infimum gradum a cornu Evangelii ut supra, exspectat : dato signo, facit profundam reverentiam Prælato, et versus ad Atare incipit Missam.
3 Si autem sollemniter celebrat coram Summo Pontifice aut alio ex Prælatis prædictis in Ecclesiis eorum jurisdictionis, stans a sinistris Prælati, facit cum eo Confessionem, et alia servat, ut in Pontificali et Cæremoniali Romano ordinatur.
4 Stans igitur Celebrans ante infimum gradum Altaris, ut supra, producens manu dextera a fronte ad pectus signum crucis, dicit intelligibili voce : In nómine Patris, et Fílii, et Spíritus Sancti. Amen. Et postquam id dixerit, non debet advertere quemcumque in alio Altari celebrantem, etiamsi Sacramentum elevet, sed continuate prosequi Missam suam usque ad finem. Quod item observatur in Missa sollemni, et simul etiam a Ministris.
5 Cum seipsum signat, semper sinistram ponit infra pectus : in aliis benedictionibus cum est ad Altare, et benedicit Oblata, vel aliquid aliud, ponit eam super Altare, nisi aliter notetur. Seipsum benedicens, vertit ad se palmam manus dexteræ, et omnibus illius digitis junctis et extensis, a fronte ad pectus, et ab humero sinistro ad dexterum, signum crucis format. Si vero alios, vel rem aliquam benedicit, parvum digitum vertit ei cui benedicit, ac benedicendo totam manum dexteram extendit, omnibus illius digitis pariter junctis et extensis : quod in omni benedictione observatur.
6 Postquam dixerit : In nómine Patris, etc. ut supra, jungens iterum manus ante pectus, pronuntiat clara voce Antiphonam : Introíbo ad altáre Dei. Minister retro post eum ad sinistram genuflexus, et in Missa sollemni Ministri hinc inde stantes prosequuntur : Ad Deum, qui lætíficat juventútem meam. Deinde Sacerdos eodem modo stans incipit, et prosequitur cum ministro, vel ministris alternatim Psalmum : Júdica me, Deus, usque ad finem, cum Glória Patri. Quo finito, repetit Antiphonam Introíbo cum ministris, ut supra. Qui Psalmus numquam prætermittitur, nisi in Missis Defunctorum, et in Missis de Tempore a Dominica Passionis inclusive usque ad Sabbatum sanctum exclusive, in quibus semel tantum dicta Antiphona Introíbo cum ministris, ut supra, Sacerdos statim subjungit V). Adjutórium nostrum, etc. ut infra. Cum in fine Psalmi dicit Glória Patri, etc. caput Cruci inclinat.
7 Repetita Antiphona Introíbo, dextera manu producens signum crucis a fronte ad pectus, dicit V). Adjutórium nostrum in nómine Dómini. R). Qui fecit cælum et terram. Deinde Altari se profunde inclinans, junctis manibus dicit : Confíteor Deo, ut in Ordine Missæ : et prosequitur eodem modo stans inclinatus, donec a ministro, vel Ministris dictum sit Misereátur. Cum incipitur a Ministris Confíteor, se erigit. Cum dicit : mea culpa, ter pectus dextera manu percutit, sinistra infra pectus posita.
8 Si est coram Pontifice, Cardinali, Legato Sedis Apostolice, vel Patriarcha, Archiepiscopo et Episcopo in eorum Provincia, Civitate vel Dioecesi constitutis, ubi dicit : vobis, fratres, dicat : tibi, Pater; similiter in fine ubi dicit : vos, fratres, dicat : te, Pater; quod dicens Summo Pontifici genuflectit, aliis Prælatis profunde se inclinat.
9 Cum minister, et qui intersunt (etiamsi ibi fuerit Summus Pontifex), respondent Confíteor, dicunt tibi, Pater, et te, Pater, aliquantulum conversi ad Celebrantem.
10 Facta a circumstantibus Confessione, Celebrans stans respondet : Misereátur vestri, etc. Deinde producens manu dextera a fronte ad pectus signum crucis, dicit : Indulgéntiam, etc.; et si est Episcopus, vel Abbas, ut supra, accipit Manipulum, osculando illum in medio. Et stans inclinatus junctis manibus prosequitur : Deus, tu convérsus, et quæ sequuntur in Ordine Missæ, clara voce usque ad Orationem Aufer a nobis, etc.; et cum dicit : Orémus, extendit et jungit manus.
11 Et tunc si coram Summo Pontifice, aut aliis Prælatis, ut supra celebret, facta Summo Pontifici genuftexione, aliis Prælatis profunda reverentia, accedit ad medium Altaris ante infimum gradum, et ibi incipit secreto : Aufer a nobis, ut in Ordine Missæ.
IV - De Introitu, Kýrie,
eléison, et Glória in excélsis
D
um dicit : Aufer a nobis, etc., Celebrans junctis manibus ascendit ad medium Altaris, et ibi inclinatus, manibusque item junctis super eo positis, ita ut digiti parvi dumtaxat frontem, seu medium anterioris partis tabulæ, seu mensæ Altaris tangant, residuo manuum inter Altare et se retento, pollice dextero super sinistrum in modum crucis posito (quæ omnia semper observantur, cum manus junctæ super Altare ponuntur), secreto dicit : Orámus te, Dómine, etc., et cum dicit : Quorum relíquiæ hic sunt, osculatur Altare in medio, manibus extensis æqualiter hinc inde super eo positis : quod semper servatur, quando osculatur Altare, sed post Consecrationem pollices ab indicibus non disjunguntur. In omni etiam deosculatione sive Altaris, sive libri, sive alterius rei, non producitur signum crucis pollice, vel manu super id quod osculandum est.
2 Osculato Altari, accedit ad cornu ejus sinistrum, id est Epistolæ : ubi stans versus Altare, et producens a fronte ad pectus signum crucis, incipit intelligibili voce Introitum Missæ et prosequitur junctis manibus. Cum dicit : Glória Patri, tenens junctas manus, caput inclinat versus Crucem. Cum repetit Introitum, non signat se, ut prius, et eo repetito, junctis manibus ante pectus accedit ad medium Altaris, ubi stans versus illud similiter manibus junctis, dicit eadem voce ter Kýrie, eléison, ter Christe, eléison, et iterum ter Kýrie, eléison, alternatim cum ministro. Si minister, vel qui intersunt, Celebranti non respondeant, ipse solus novies dicit.
3 Dicto ultimo Kýrie, eléison, Sacerdos stans in medio Altaris et manus extendens, elevansque usque ad humeros (quod in omni manuum elevatione observatur), voce prædicta incipit, si dicendum sit, Glória in excelsis. Cum dicit Deo, jungens manus, caput Cruci inclinat : quo erecto, stans junctis manibus ante pectus, prosequitur usque ad finem. Cum dicit Adorámus te, Grátias ágimus tibi, et Jesu Christe, Súscipe deprecatiónem nostram, et iterum Jesu Christe, caput Cruci inclinat. Cum dicit in fine Cum Sancto Spíritu, seipsum a fronte ad pectus signat, interim absolvens : in glória Dei Patris. Amen.
4 In Missa sollemni Sacerdos facta Confessione ascendit cum ministris ad medium Altaris : ubi dicto Orámus te, Domine, et osculato Altari, ponit incensum in thuribulum, ministrante Diacono naviculam, et Thuriferario thuribulum; Diaconus, parum inclinatus versus Celebrantem, dicit : Benedícite, Pater reverénde, et osculatur cochlear, et manum Celebrantis ante et post. Celebrans ter incensum ponit in thuribulum, dicens interim : Ab illo benedicáris, etc., et deposito cochleari producens manu dextera signum crucis super thus in thuribulo, illud benedicit. Postea Diaconus, dimissa navicula, accipit thuribulum, et dat Celebranti, osculata prius catenularum summitate, et manu illius dextera : qui, facta Cruci profunda reverentia, eam ter incensat, nihil dicens : et, facta iterum Cruci reverentia, incensat Altare, ter ducens thuribulum æquali distantia, prout distribuuntur candelabro, a medio ejus usque ad cornu Epistolæ : ubi demissa manu, thurificat illius postremam partem inferiorem, mox superiorem, bis ducto thuribulo : et conversus ad Altare, elevans manum incensat ejus planitiem, seu mensam in parte anteriori, ter ducens thuribulum usque ad medium : ubi facta Cruci reverentia, procedendo thurificat aliud latus Altaris triplici ductu usque ad cornu Evangelii : et pariter incensata inferiori et superiori parte ipsius cornu Evangelii duplici ductu, adhuc stans ibidem, elevat thuribulum, et ter incensat superiorem tabulæ partem versus medium Altaris, ut fecit in cornu Epistolæ : deinde manu aliquantulum demissa, incensat anteriorem ejus partem, seu frontem, ter ducens thuribulum, dum procedit a cornu Evangelii usque ad medium Altaris, et, facta Cruci reverentia, incensat similiter triplici ductu reliquam partem anteriorem usque ad cornu Epistolæ : ubi, reddito thuribulo ipsi Diacono, ab eo ipse solus incensatur.
5 Si vero in Altari fuerint Reliquiæ, seu Imagines Sanctorum, incensata Cruce, et facta ei reverentia, antequam discedat a medio Altaris, primum incensat eas quæ a dexteris sunt, idest a parte Evangelii prope Crucem, bis ducens thuribulum, et iterum facta Cruci reverentia, similiter incensat bis alias, quæ sunt a sinistris, hoc est a parte Epistolæ : deinde prosequitur incensationem Altaris ut supra, ter ducens thuribulum in unoquoque latere, etiamsi in eo essent plures Reliquiæ, vel Imagines, seu etiam plura, vel pauciora candelabra.
6 Si in Altari fuerit Tabernaculum sanctissimi Sacramenti, accepto thuribulo, antequam incipiat incensationem, genuflectit, quod item facit quotiescumque transit ante medium Altaris.
7 Diaconus et Subdiaconus hinc inde assistunt Celebranti cum incensat, et cum transeunt ante Crucem, semper genuflectunt. Deinde Celebrans, Diacono a dexteris ejus, Subdiacono a dexteris Diaconi stantibus in cornu Epistolæ, legit Introitum et Kýrie, eléison. Cum vero intonat Hymnum Glória in excélsis Deo, Diaconus et Subdiaconus, unus post alium, stant a tergo Celebrantis : postea ascendunt ad Altare, et hinc inde, Diaconus a dexteris, Subdiaconus a sinistris, cum Celebrante Hymnum submissa voce prosequuntur usque ad finem. Quod etiam servatur cum dicitur Credo; et cum dicitur Dóminus vobíscum, Oratio, Præfatio, et Pater noster, Diaconus et Subdiaconus similiter stant unus post alterum a tergo Celebrantis.
D
icto Hymno Glória in excélsis, vel, si non sit dicendus, eo omisso, Celebrans osculatur Altare in medio, manibus hinc inde super eo, ut supra, extensis : tum illis ante pectus junctis, et demissis ad terram oculis, vertit se a sinistro latere ad dexterum versus populum, hoc est, per eam partem quæ respicit cornu Epistolæ, et extendens, ac jungens manus ante pectus, ut prius, dicit voce prædicta : Dóminus vobíscum, vel si sit Episcopus : Pax vobis (quod dicitur tantum hoc loco, quando dictus est Hymnus Glória in excélsis). R). Et cum spíritu tuo, et junctis ut prius, manibus, revertitur per eandem viam ad librum, ubi eas extendens, et jungens ante pectus, caputque Cruci inclinans, dicit Orémus : tum extendit manus ante pectus, ita ut palma unius manus respiciat alteram, et digitis simul junctis, quorum summitas humerorum altitudinem distantiamque non excedat, quod in omni extensione manuum ante pectus servatur. Stans autem, ut supra, extensis manibus, dicit Orationem. Cum dicit : Per Dóminum nostrum, jungit manus, easque junctas tenet usque ad finem : Si aliter concluditur Oratio, Qui tecum vel Qui vivis, cum dicit : in unitáte, jungit manus.
2 Cum nominatur nomen JESUS, caput versus Crucem inclinat : quod etiam facit cum nominatur in Epistola. Et similiter ubicumque nominatur nomen B. Mariæ, vel Sanctorum de quibus dicitur Missa, vel fit Commemoratio : item in Oratione pro Papa, quando nominatur, semper caput inclinat, non tamen versus Crucem; nisi in loco principali Altaris habeatur simulacrum vel imago B. M. V. aut Sancti, ad quam caput inclinatur. Si plures Orationes sint dicendæ, idem in eis, in voce, extensione manuum, et capitis inclinatione, quod supra dictum est, observatur.
3 Si Altare sit ad Orientem, versus populum, Celebrans versa facie ad populum, non vertit humeros ad Altare, cum dicturus est Dóminus vobíscum, Oráte, fratres, Ite, Missa est, vel daturus benedictionem; sed, osculato Altari in medio, ibi expansis et junctis manibus, ut supra, salutat populum, et dat benedictionem.
4 In Quatuor Temporibus, vel alias, quando dicendæ sunt plures Orationes cum Prophetiis, dicto Kýrie, eléison, in medio Altaris, revertitur ad cornu Epistolæ, ubi stans ante librum, extensis et junctis ante pectus manibus, caput Cruci inclinans, dicit : Orémus, Flectámus génua; et illico, manibus super Altare extensis, ut se ipsum ad Altare sustineat, genuflectit, et sine mora surgens, eadem voce ministro respondente : Leváte, manibus extensis dicit Orationem, ut supra, et in conclusione eas jungit. Dum autem legit Prophetias, tenet manus super librum, vel Altare positas, ut mox dicetur de Epistola.
5 In Missa sollemni cum dicitur Dóminus vobiscum et Oratio, Diaconus et Subdiaconus stant retro post Celebrantem. Flectámus génua dicitur a Diacono, a Subdiacono vero Leváte, illo primum genuflectente, hoc primum surgente; Celebrans vero non genuflectit.
VI - De Epistola, Graduali, et
aliis usque ad Offertorium
D
ictis Orationibus, Celebrans positis super librum, vel super Altare manibus, ita ut palmæ librum tangant, vel (ut placuerit) librum tenens, legit Epistolam intelligibili voce, et respondetur a ministro : Deo grátias, et similiter, stans eodem modo, prosequitur Graduale, Allelúja, et Tractum, ac Sequentiam, si dicenda sint. Quibus dictis, Sacerdos, si privatim celebret, ipsemet, seu minister portat librum Missalis ad alteram partem Altaris in cornu Evangelii, et dum transit ante medium Altaris, caput Cruci inclinat, et Missale sic locat, ut posterior pars libri respiciat ipsum cornu Altaris, et non ad parietem, sive ad partem ejus contra se directam.
2 Locato Missali in Altari, Celebrans redit ad medium Altaris, ibique stans junctis manibus ante pectus, levatisque ad Deum oculis, et statim demissis, tum profunde inclinatus, dicit secreto : Munda cor meum, et Jube, Dómine, benedícere, Dóminus sit in corde meo, ut in Ordinario. Quibus dictis, vadit ad librum Missalis, ubi stans versus illum, junctis manibus ante pectus, dicit intelligibili voce : Dóminus vobíscum. R). Et cum spíritu tuo. Deinde pollice dexteræ manus signo crucis signat primo librum super principio Evangelii, quod est lecturus, postea seipsum in fronte, ore, et pectore, dicens : Sequéntia, vel Inítium sancti Evangélii, etc., R). Glória tibi, Dómine. Tum junctis iterum manibus ante pectus, stans, ut supra, prosequitur Evangelium usque ad finem. Quo finito, minister stans in cornu Epistolæ post infimum gradum Altaris, respondet : Laus tibi, Christe, et Sacerdos elevans parumper librum, osculatur principium Evangelii, dicens : Per Evangélica dicta etc., præterquam in Missis Defunctorum, et nisi celebret coram Summo Pontifice, Cardinali et Legato Sedis Apostolicæ, vel Patriarcha, Archiepiscopo et Episcopo in eorum residentiis, quo casu defertur cuilibet prædictorum osculandus liber, et Celebrans tunc non osculatur illum, nec dicit : Per Evangelica dicta. Cum autem nominatur JESUS, caput versus librum inclinat; et eodem modo versus librum genuflectit, cum in Evangelio est genuflectendum.
3 Dicto Evangelio, stans in medio Altaris versus Crucem, elevans et extendens manus, incipit (si dicendum sit) Credo; cum dicit : in unum Deum, jungit manus, et caput Cruci inclinat; quo erecto stans ibidem junctis ante pectus manibus, ut prius, prosequitur usque ad finem. Cum dicit : Jesum Christum, caput Cruci inclinat. Cum dicit : Et incarnatus est, usque ad et homo factus est, inclusive, genuflectit. Cum dicit : simul adoratur, caput Cruci inclinat. Cum dicit : Et vitam ventúri saéculi. Amen, producit sibi manu dextera signum crucis a fronte ad pectus.
4 In Missa sollemni Subdiaconus circa finem ultimæ Orationis accipit ambabus manibus librum Epistolarum, deferens illum supra pectus, et facta Altari genuftexione in medio, vadit ad partem Epistolæ contra Altare, et cantat Epistolam, quam etiam Celebrans interim submissa voce legit, assistente sibi Diacono a dexteris, et item Graduale, Tractum etc. usque ad Munda cor meum. Epistola cantata, Subdiaconus facit iterum genuflexionem Altari in medio, ac redit ad Celebrantem, et genuflectens osculatur ejus manum, et ab eo benedicitur, præterquam in Missis Defunctorum.
5 Postea idem Subdiaconus accipit Missale Celebrantis, defert ad cornu Evangelii in Altari, et ibi ministrat Celebranti, qui in medio Altaris submissa voce dicto Munda cor meum etc., et deinde lecto Evangelio, quod in fine non osculatur, delato etiam per Diaconum libro Evangeliorum ad Altare, imponit incensum in thuribulum. Postea Diaconus genuflexus ante Altare dicit : Munda cor meum, et accipiens librum Evangeliorum de Altari, petit benedictionem a Celebrante similiter genuflexus in superiori gradu Altaris; et osculata illius manu, præcedentibus Thuriferario, et duobus Acolythis cum candelabris accensis de Credentia sumptis, vadit cum Subdiacono a sinistris ad locum Evangelii contra Altare versus populum, ubi Subdiacono librum tenente medio inter duos Acolythos tenentes candelabra accensa, dicit : Dóminus vobíscum, junctis manibus. Cum dicit : Sequéntia, etc. signat librum in principio Evangelii, frontem, os et pectus : postea ter librum incensat, hoc est, in medio, a dexteris, et a sinistris, et prosequitur Evangelium, junctis manibus. Interim Celebrans post datam Diacono benedictionem retrahens se ad cornu Epistolæ, ibi stat, junctis manibus. Et cum Diaconus dicit : Sequéntia sancti Evangélii, Sacerdos etiam signat se : et cum nominatur JESUS, caput inclinat versus Altare. Finito Evangelio Sacerdos osculatur librum a Subdiacono sibi delatum, dicens : Per Evangélica dicta, etc., et a Diacono ter incensatur. Si sit coram Prælato in sua residentia, liber defertur ad Prælatum, ut supra, et ille incensatur, ut in Cæremoniali. Postea stans in medio Altaris versus ad Crucem, incipit, si dicendum sit, Credo, stantibus post eum Diacono et Subdiacono, deinde ad Altare accedentibus et cum eo prosequentibus, ut dictum est ad Glória in excélsis.
6 Si autem sit prædicandum, Contionator, finito Evangelio, prædicet, et sermone, sive contione expleta, dicatur Credo, vel, si non sit dicendum, cantetur Offertorium.
7 Cum vero in Symbolo cantatum fuerit : Et incarnátus est, Diaconus accepta Bursa de Credentia, ambabus manibus eam defert elevatam cum solitis reverentiis ad medium Altaris, in quo explicat Corporale, et revertitur ad Celebrantem. Cum non dicitur Credo, Subdiaconus defert Bursam simul cum Calice, ut infra dicetur.
8 Si quandoque Celebrans cantat Missam sine Diacono et Subdiacono, Epistolam cantet in loco consueto aliquis Lector Superpelliceo indutus, qui in fine non osculatur manum Celebrantis; Evangelium autem cantat ipse Celebrans ad cornu Evangelii, qui et in fine Missæ cantet Ite, Missa est, vel Benedicámus Dómino, aut Requiéscant in pace, pro temporis diversitate.
VII - De Offertorio,
et aliis usque ad Canonem
D
icto Symbolo, vel, si non sit dicendum, post Evangelium Celebrans osculatur Altare in medio, et junctis manibus ante pectus ibidem a manu sinistra ad dexteram (ut dictum est supra) vertit se ad populum, et extendens ac jungens manus dicit : Dóminus vobíscum, et junctis manibus revertitur per eandem viam ad medium Altaris, ubi extendens et jungens manus, caputque Cruci inclinans, dicit Orémus : tum junctis, ut prius, manibus, dicit Offertorium, et omnia, quæ usque ad finem Missæ in medio Altaris dicenda sunt, dicit ibidem stans versus ad Altare, nisi ubi aliter ordinatur.
2 Dicto Offertorio, discooperit Calicem et ad cornu Epistolæ sistit, et manu dextera amovet parvam Pallam desuper Hostiam, accipit Patenam cum Hostia, et ambabus manibus usque ad pectus eam elevatam tenens, oculis ad Deum elevatis, et statim demissis, dicit : Suscipe, sancte Pater, etc.
3 Si fuerint aliæ Hostiæ non super Patenam, sed super Corporale, vel in alio Calice, seu vase pro Communione populi consecrandæ, Calicem illum, seu vas dextera discooperit, et intentionem suam etiam ad illas offerendas et consecrandas dirigens, dicit ut supra : Suscipe, etc., ut in Ordine Missæ. Quo dicto, Patenam utraque manu tenens, cum ea facit signum crucis super Corporale, et deponit Hostiam circa medium anterioris partis Corporalis ante se, et Patenam ad manum dexteram aliquantulum subtus Corporale; quam, exterso Calice, ut dicetur, cooperit Purificatorio. Si autem adsit vas seu Calix cum aliis Hostiis, ipsum cooperit alia Patena, vel Palla.
4 Deinde in cornu Epistolæ accipit Calicem, Purificatorio extergit, et sinistra tenens illius nodum, accipit ampullam vini de manu ministri (qui osculatur ipsam ampullam, non autem manum Celebrantis) et ponit vinum in Calicem. Deinde eodem modo tenens Calicem, producit signum crucis super ampullam aquæ, et dicit : Deus, qui humánæ substántiæ, et infundens parum aquæ in Calicem prosequitur : Da nobis per hujus aquæ et vini mystérium, etc. Si vero celebrat pro Defunctis, non facit signum crucis super aquam, sed imponit absque benedictione, dicens Orationem ut supra.
5 Imposita aqua in Calicem et finita Oratione prædicta, accipit manu dextera Calicem discoopertum; et stans ante medium Altaris, ipsum ambabus manibus elevatum tenens, videlicet cum sinistra pedem, cum dextera autem nodum infra cuppam, intentis ad Deum oculis offert, dicens : Offérimus tibi, Dómine, etc. Qua Oratione dicta, facit signum crucis cum Calice super Corporale, et ipsum in medio post Hostiam collocat, et Palla cooperit. Deinde junctis manibus super Altare positis, aliquantulum inclinatus dicit secreto : In spíritu humilitátis, etc. Postea erectus, elevans oculos, manusque expandens easque in altum porrectas, statim jungens ante pectus (quod semper facit quando aliquid est benedicturus) dicit : Veni, sanctificátor, etc. Cum dicit : et bénedic, signat manu dextera communiter super Hostiam et Calicem, sinistra posita super Altare.
6 Tum junctis ante pectus manibus, accedit ad cornu Epistolæ, ubi stans, ministro aquam fundente, lavat manus, idest, extremitates digitorum pollicis et indicis, dicens Psalmum : Lavábo inter innocéntes, cum Glória Patri, etc.; qui versus Glória Patri prætermittitur in Missis Defunctorum, et in Missis de Tempore a Dominica de Passione usque ad Sabbatum sanctum exclusive.
7 Celebrans, lotis manibus, eas tergit, et, illis ante pectus junctis, revertitur ad medium Altaris, ubi stans, oculosque ad Deum elevans, et statim demittens, manibus junctis super Altare aliquantulum inclinatus, dicit secreto Orationem : Súscipe, sancta Trínitas, etc. Qua dicta, manibus hinc inde extensis et super Altare positis, osculatur illud in medio; tum, junctis manibus ante pectus, demissisque oculis ad terram, a sinistra manu ad dexteram vertit se ad populum, et versus eum extendens et jungens manus, dicit voce aliquantulum elata : Oráte, fratres, et secreto prosequens : ut meum ac vestrum sacrifícium, etc. perficit circulum, revertens, junctis manibus ante pectus, a manu dextera ad medium Altaris. Et responso a ministro, vel a circumstantibus : Suscípiat Dóminus sacrifícium de mánibus tuis, etc. (alioquin per seipsum, dicens : Sacrifícium de mánibus meis), ipse Celebrans submissa voce dicit : Amen. Et manibus ante pectus extensis, ut fit ad Orationem, stans in medio Altaris versus librum, dicit absolute sine Orémus et sine alia interpositione Orationem, vel Orationes secretas. Cum dicit Per Dóminum, jungit manus : cum dicit Jesum Christum, caput inclinat : quod facit in prima Oratione, et in ultima, si plures sint dicendæ.
8 Pervento autem in conclusione ultimæ Secretæ ad verba illa : Per ómnia saécula sæculórum exclusive, Sacerdos stans in medio Altaris, depositis super eo manibus hinc inde extensis, dicit convenienti et intelligibili voce Præfationem. Cum dicit : Sursum corda, elevat manus hinc inde extensas usque ad pectus; ita ut palma unius manus respiciat alteram. Cum dicit : Grátias agámus Dómino, jungit manus; cum dicit : Deo nostro, oculos elevat, et statim Cruci caput inclinat. Responso : Dignum et justum est, elevatis et extensis ut prius manibus, prosequitur Præfationem propriam, vel communem, ut tempus requirit. Cum dicit : Sanctus, junctis ante pectus manibus, et inclinatus voce mediocri prosequitur, ministro interim parvam campanulam pulsante. Cum dicit : Benedíctus qui venit in nómine Dómini, etc. erigit se, et signum crucis sibi producit a fronte ad pectus.
9 In Missa sollemni dicto Orémus, Diaconus et Subdiaconus accedunt ad Altare in cornu Epistolæ : Diaconus amovet Calicem, si est in Altari, vel, si est in Credentia, ut magis decet, accipit eum, de manu Subdiaconi, qui illum cum Patena et Hostia, coopertum Palla et Velo a collo sibi pendenti manu sinistra tenens, et alteram manum superponens Velo, ne aliquid decidat, de Credentia detulit, comitatus ab Acolytho ampullas vini et aquæ portante; ipse Diaconus Calicem detegit, et dat Patenam cum Hostia Celebranti, osculando ejus manum : Subdiaconus extergit Calicem Purificatorio; Diaconus, accepta ampulla vini de manu Subdiaconi, imponit vinum in Calice : Subdiaconus interim ampullam aquæ ostendens Celebranti, dicit : Benedícite, Pater reverénde : qui facto versus eam signo crucis, dicit Orationem : Deus, qui humánæ, etc., interim Subdiaconus infundit paululum aquæ in Calicem; Diaconus illum Celebranti dat, et pedem Calicis tangens, seu brachium dexterum Celebrantis sustentans, cum eo dicit : Offérimus tibi, Dómine, etc., quem postea positum in Altari, ut supra Palla cooperit. Subdiacono deinde stanti in cornu Epistolæ ponit in dextera manu Patenam, quam cooperit extremitate Veli ab ejus humero pendentis : qui vadit post Celebrantem ante medium Altaris, et, facta genuftexione, ibi stat, sustinens eam elevatam usque ad finem Orationis Dominicæ, ut dicetur. In Missis autem Defunctorum et in Feria VI Parasceve, Patena non tenetur a Subdiacono.
10 Dicto Veni, sanctificátor, ut supra, Celebrans, ministrante Diacono naviculam, et dicente : Benedícite, Pater reverénde, ponit incensum in thuribulum, dicens : Per intercessiónem, etc. ut in Ordine Missæ. Deinde accepto thuribulo per manum Diaconi, nullam tunc faciens Cruci reverentiam, incensat oblata, ter ducens thuribulum super Calicem et Hostiam simul in modum crucis, et ter circum Calicem et Hostiam, scilicet bis a dextera ad sinistram, et semel a sinistra ad dexteram (Diacono interim pedem Calicis tenente manu dextera), dispensans verba in qualibet incensatione hoc modo. In prima incensatione : Incénsum istud. In secunda : a te, benedíctum. In tertia : ascéndat ad te, Dómine. In quarta : et descéndat super nos. In quinta et sexta : misericórdia tua. Deinde facta reverentia, incensat Crucem et Altare, ut dictum est supra, assistente eodem Diacono, interim dicens : Dirigátur, Dómine, orátio mea, etc.; et cum incensatur Crux, Diaconus amovet Calicem ad partem Epistolæ, et, incensata Cruce, reponit in loco suo. Cum reddit thuribulum Diacono, dicit : Accéndat in nobis, etc. Et incensatur ab eo : deinde Diaconus incensat Chorum, et postremo Subdiaconum, tenentem Patenam, et ipse Diaconus incensatur a Thuriferario, et Thuriferarius postea incensat Acolythos et populum. Celebrans, postquam incensatus fuerit, lavat manus, ministrantibus Acolythis ampullam aquæ, cum pelvicula et manutergio.
11 Cum dicitur Præfatio, Diaconus et Subdiaconus stant retro post Celebrantem : et paulo antequam dicatur Sanctus, accedunt ad Altare, ubi cum Celebrante hinc inde dicunt Sanctus, et quæ sequuntur usque ad Canonem. Deinde Diaconus accedit ad sinistram Celebrantis, ei assistens dum dicitur Canon, nisi alius Sacerdos assistat, quia tunc ipse staret ad dexteram aliquantulum post Celebrantem. Subdiaconus vero tunc stat post Celebrantem.
VIII - De Canone Missæ
usque ad Consecrationem
F
inita Præfatione, ut supra, Sacerdos stans ante medium Altaris versus ad illud, extendit et aliquantulum elevat manus, oculisque elevatis ad Deum, et sine mora devote demissis, ac manibus junctis et super Altare positis, profunde inclinatus incipit Canonem, secreto dicens : Te ígitur, etc. ut in Ordine Missæ. Cum dicit : Uti accépta hábeas et benedícas, etc., prius osculatur Altare in medio, deinde erigit se, et stat junctis manibus ante pectus. Cum dicit : Hæc
dona, hæc
2 Ubi dicit : una cum fámulo tuo Papa nostro N., exprimit nomen Papæ : Sede autem vacante verba prædicta omittuntur. Ubi dicitur : et Antístite nostro N., specificatur nomen Patriarchæ, Archiepiscopi, vel Episcopi ordinarii in propria Dioecesi, et non alterius Superioris, etiamsi Celebrans sit omnino exemptus, vel sub alterius Episcopi jurisdictione. Si vero Episcopus ordinarius illius loci, in quo Missa celebratur, sit vita functus, prædicta verba omittuntur, quæ etiam omittuntur ab iis qui Romæ celebrant. Si Celebrans est Episcopus, Archiepiscopus vel Patriarcha, omissis prædictis verbis, eorum loco dicit : et me indígno servo tuo. Summus autem Pontifex cum celebrat, omissis verbis : una cum fámulo tuo Papa nostro N. et Antístite nostro N., dicit : una cum me indígno fámulo tuo, quem gregi tuo præésse voluísti. Et continuant omnes, ut sequitur : et ómnibus orthodóxis, etc.
3 Cum dicit : Meménto, Dómine, elevans et jungens manus usque ad faciem vel pectus, sic junctis manibus stat paulisper in quiete, demisso aliquantulum capite, faciens commemorationem vivorum Christi fidelium ad suam voluntatem, quorum nomina, si vult, secreta commemorat : non tamen necesse est ea exprimere, sed mente tantum eorum memoriam habeat. Potest etiam Celebrans, si pro pluribus orare intendit, nec circumstantibus sit morosus, ante Missam in animo proponere sibi omnes illos, tam vivos quam defunctos, pro quibus in ipsa Missa orare intendit, et hoc loco generaliter unico contextu ipsorum vivorum commemorationem agere, pro quibus ante Missam orare proposuit in Missa.
4 Commemoratione vivorum facta, demissis et extensis, ut prius, manibus continuat : Et ómnium circumstántium, etc. Similiter stans prosequitur : Communicántes. Cum dicit : Jesu Christi, caput Cruci inclinat : in conclusione, quando dicit : per eundem, jungit manus. Cum dicit : Hanc ígitur oblatiónem, expandit manus simul super oblala, ita ut palmæ sint apertæ versus ac super Calicem et Hostiam, quas sic tenet usque ad illa verba : Per Christum, Dóminum nostrum. Tunc enim jungit manus, et sic prosequitur : Quam oblatiónem tu, Deus, in ómnibus, quaésumus : et cum dicit : bene
5 Si adsit vas cum aliis Hostiis consecrandis, antequam accipiat Hostiam, discooperit manu dextera Calicem, seu vas aliarum Hostiarum. Cum autem finierit supradicta verba, cubitis super Altare positis, stans capite inclinato, distincte, reverenter et secreto profert verba consecrationis super Hostiam et simul super omnes, si plures sint consecrandæ; et Hostiam suam pollicibus et indicibus tantam tenens dicit : Hoc est enim Corpus meum. Quibus prolatis, Celebrans tenens Hostiam inter pollices et indices prædictos super Altare, reliquis manuum digitis extensis, et simul junctis (et Hostiis, si plures sint consecratæ, in loco, in quo a principio Missæ positæ sunt, super Corporale vel in alio vase aut Calice demissis) genuflexus eam adorat. Tunc se erigens, quantum commode potest, elevat in altum Hostiam, et intentis in eam oculis (quod et in elevatione Calicis facit) populo reverenter ostendit adorandam : et mox sola manu dextera ipsam reverenter reponit super Corporale in eodem loco unde eam levavit, et deinceps pollices et indices non disjungit, nisi quando Hostiam consecratam tangere vel tractare debet, usque ad ablutionem digitorum post Communionem.
6 Reposita Hostia consecrata super Corporale, genuflexus ipsam veneratur; si adsit vas aliarum Hostiarum, Patena vel Palla cooperit, ut supra. Interim dum Celebrans elevat Hostiam, accenso prius intorticio (quod non exstinguitur, nisi postquam Sacerdos Sanguinem sumpserit, vel alios communicaverit, si qui erunt communicandi in Missa), minister manu sinistra elevat fimbrias posteriores Planetæ, ne ipsum Celebrantem impediat in elevatione brachiorum; quod et facit in elevatione Calicis; et manu dextera pulsat campanulam ter ad unamquamque elevationem, vel continuate quousque Sacerdos deponat Hostiam super Corporale, et similiter postmodum ad elevationem Calicis.
7 Celebrans, adorato Sacramento, surgit, et discooperit Calicem, in quem, si opus sit, extergit digitos, quod semper faciat si aliquod fragmentum digitis adhæreat; et stans erectus dicit : Símili modo, postquam cœnátum est, et ambabus manibus accipiens Calicem juxta nodum infra cuppam, et aliquantulum illum elevans, ac statim deponens, dicit : accípiens et hunc præclárum Cálicem in sanctas ac venerábiles manus suas, etc. Cum dicit : item tibi grátias agens, caput inclinat; cum dicit : benedíxit, sinistra Calicem infra cuppam tenens, dextera signat super eum; et prosequens : dedítque discípulis suis, etc., et ambabus manibus tenens Calicem, videlicet sinistra pedem, dextera nodum infra cuppam, cubitis super Altare positis, et capite inclinato, profert attente, continuate et secreto, ut supra, verba consecrationis Sanguinis : Hic est enim Calix, etc. Quibus dictis, reponit Calicem super Corporale, dicens secreto : Hæc quotiescúmque fecéritis, etc., genuflexus Sanguinem reverenter adorat. Tum se erigit, et accipiens Calicem discoopertum cum Sanguine ambabus manibus, ut prius, elevat eum, et erectum quantum commode potest, ostendit populo adorandum : mox ipsum reverenter reponit super Corporale in locum pristinum, et manu dextera Palla cooperit, ac genuflexus Sacramentum veneratur.
8 In Missa sollemni ad finem Præfationis accenduntur duo saltem intorticia ab Acolythis, quæ exstinguuntur post elevationem Calicis, nisi aliqui sint communicandi, et tunc exstinguuntur post Communionem. In diebus etiam jejuniorum, et in Missis pro Defunctis tenentur accensa usque ad Communionem. Cum autem Celebrans dicit : Quam oblatiónem, etc., Diaconus accedit ad ejus dexteram et ibi in superiori gradu Altaris genuflexus, cum Sacramentum elevatur, fimbrias Planetæ elevat, et quando opus est, se erigens, Calicem discooperit et cooperit, et cum Celebrante genuflectit. Subdiaconus genuflectit in loco suo. Thuriferarius genuflexus in cornu Epistolæ ter incensat Hostiam, cum elevatur, et similiter Calicem, posito incenso in thuribulo absque benedictione. Reposito Calice, Diaconus redit ad librum, nisi alius assistat. Ceteri surgunt, et stant in locis suis.
IX - De Canone post
Consecrationem usque ad
Orationem Dominicam
R
eposito Calice et adorato, Sacerdos stans ante Altare, extensis manibus ante pectus, dicit secreto : Unde et mémores, etc. Cum dicit : de tuis donis ac datis, jungit manus ante pectus : et cum dicit : Hostiam
2 Cum dicit : Meménto, Dómine, famulórum famularúmque tuárum, etc., extensis et junctis manibus ante pectus, et usque ad faciem elevatis, et intentis oculis ad Sacramentum super Altare, facit commemorationem Fidelium defunctorum, de quibus sibi videtur, eodem modo ut dictum est de commemoratione vivorum. Qua commemoratione facta, stans ut prius extensis manibus, prosequitur : Ipsis, Dómine, et ómnibus in Christo, etc. et in fine ad : Per eúndem, jungit manus, et caput inclinat.
3 Cum dicit : Nobis quoque peccatóribus, vocem aliquantulum elevat et dextera manu pectus sibi percutit, sinistra posita super Corporale, et prosequitur secreto : fámulis tuis, etc. stans manibus extensis, ut prius. Cum dicit : Per Christum, Dóminum nostrum. Per quem hæc ómnia, Dómine, semper bona creas, jungit manus ante pectus : deinde manu dextera ter signans communiter super Hostiam et Calicem, dicit : sanctí
4 In Missa sollemni cum Celebrans dicit : Per quem hæc ómnia, etc., Diaconus, facta Sacramento genuflexione, accedit ad dexteram Celebrantis, et quando opus est discooperit Calicem, et cum Celebrante adorat, similiter cooperit, et iterum genuflectit. Cum incipit : Pater noster, idem vadit retro post Celebrantem, facta prius Sacramento genuflexione, ubi stat, dum dicitur Oratio Dominica.
X - De Oratione Dominica,
et aliis usque ad factam
Communionem
C
elebrans, cooperto Calice adoratoque Sacramento, erigit se, et manibus extensis hinc inde super Altare intra Corporale positis, dicit intelligibili voce : Per ómnia saécula sæculórum, et cum dicit : Orémus, jungit manus, caput Sacramento inclinans. Cum incipit : Pater noster, extendit manus, et stans oculis ad Sacramentum intentis, prosequitur usque ad finem. Responso a ministro : Sed líbera nos a malo, et a Celebrante, submissa voce : Amen, manu dextera, pollice et indice non disjunctis, Patenam aliquantulum Purificatorio extergens, eam accipit inter indicem et medium digitos; quam tenens super Altare erectam, sinistra super Corporale posita, dicit secreto : Líbera nos, quaésumus, etc.
2 Antequam Celebrans dicat : Da propítius pacem, elevat manu dextera Patenam de Altari, et seipsum cum ea signat signo crucis, dicens : Da propítius pacem in diébus nostris. Cum signat se, manum sinistram ponit infra pectus; deinde Patenam ipsam osculatur, et prosequens : ut ope misericordiæ tuæ, etc., submittit Patenam Hostiæ, quam indice sinistro accommodat super Patenam, discooperit Calicem, et genuflexus Sacramentum adorat; tum se erigens, accipit Hostiam inter pollicem et indicem dexteræ manus, et cum illis ac pollice et indice sinistræ manus eam super Calicem tenens, reverenter frangit per medium, dicens : Per eúndem Dóminum nostrum Jesum Christum, Fílium tuum, et mediam partem, quam inter pollicem et indicem dexteræ manus tenet, ponit super Patenam; de alia media, quam sinistra manu tenet, frangit cum pollice et indice dexteræ manus particulam, prosequens : Qui tecum vivit et regnat, et eam inter ipsos dexteræ manus pollicem et indicem retinens, partem majorem, quam sinistra tenet, adjungit mediæ super Patenam positæ, interim dicens : in unitáte Spíritus Sancti Deus; et particulam Hostiæ, quam in dextera manu retinuit, tenens super Calicem, quem sinistra per nodum infra cuppam retinet, intelligibili voce dicit : Per ómnia saécula sæculórum. R). Amen, et cum ipsa particula signans ter a labio ad labium Calicis, dicit : Pax Dómini sit semper vobíscum. Responso per ministrum : Et cum spíritu tuo, particulam quam dextera manu tenet, immittit in Calicem dicens secreto : Hæc commíxtio, et consecrátio Córporis, etc. Deinde pollices et indices super Calicem aliquantulum tergit et jungit, Calicem Palla cooperit, et genuflexus Sacramentum adorat, surgit, et stans junctis manibus ante pectus, capite inclinato versus Sacramentum, dicit intelligibili voce : Agnus Dei, qui tollis peccáta mundi; et dextera percutiens sibi pectus, sinistra super Corporale posita, dicit : miserére nobis, et deinde non jungit manus, sed iterum percutit sibi pectus, cum dicit secundo : miserére nobis, quod et tertio facit, cum dicit : dona nobis pacem.
3 Tunc manibus junctis supra Altare positis, oculisque ad Sacramentum intentis, inclinatus dicit secreto : Dómine Jesu Christe, etc. Qua Oratione finita, si est daturus pacem, osculatur Altare in medio et instrumentum pacis ei porrecturum a ministro juxta ipsum ad dexteram, hoc est, in cornu Epistolæ, genuflexo, et dicit : Pax tecum. Minister respondet : Et cum spíritu tuo. Si non adsit qui hujusmodi instrumento pacem recipiat a Celebrante, pax non datur, etiamsi illius datio Missæ conveniat; nec osculatur Altare, sed, dicta præmissa Oratione, statim subjungit alias Orationes ut in Ordine Missæ.
4 Si vero celebret pro Defunctis, non percutit pectus ad Agnus Dei, quia dicit : Dona eis réquiem, nec dicit primam Orationem : Dómine Jesu Christe, qui dixísti Apóstolis tuis, etc., non dat pacem, sed dicit alias duas sequentes Orationes : Dómine Jesu Christe, Fili Dei vivi, etc. et Percéptio Córporis tui, etc. Quibus Orationibus dictis, genuflectens Sacramentum adorat, et se erigens dicit secreto : Panem cæléstem accípiam, etc.; quo dicto, dextera manu accipit de Patena reverenter ambas partes Hostiæ, et collocat inter pollicem et indicem sinistræ manus, quibus Patenam inter eundem indicem et medium digitos supponit, et eadem manu sinistra tenens partes hujusmodi super Patenam inter pectus et Calicem, parum inclinatus, dextera tribus vicibus percutit pectus suum, interim etiam tribus vicibus dicens voce aliquantulum elevata : Dómine, non sum dignus, et secreto prosequitur : ut intres, etc. Quibus tertio dictis, ex sinistra accipit ambas partes prædictæ Hostiæ inter pollicem et indicem dexteræ manus, et cum illa supra Patenam signat seipsum signo crucis, ita tamen ut Hostia non egrediatur limites Patenæ dicens : Corpus Dómini nostri Jesu Christi custódiat ánimam meam in vitam ætérnam. Amen : et se inclinans, cubitis super Altare positis, reverenter easdem ambas partes sumit : quibus sumptis, deponit Patenam super Corporale, et erigens se, junctis indicibus et pollicibus, ambas quoque manus ante faciem jungit, et aliquantulum quiescit in meditatione sanctissimi Sacramenti. Deinde depositis manibus dicit secreto : Quid retríbuam Dómino pro ómnibus quæ retríbuit mihi? et interim discooperit Calicem, genuflectit, surgit, accipit Patenam, inspicit Corporale, colligit fragmenta cum Patena, si quæ sint in eo, Patenam quoque diligenter cum pollice et indice dexteræ manus super Calicem extergit et ipsos digitos, ne quid fragmentorum in eis remaneat.
5 Si vero adsint Hostiæ consecratæ super Corporale positæ pro alio tempore conservandæ, facta prius genuflexione, reponit eas in vas ad hoc ordinatum, et diligenter advertit ne aliquod fragmentum, quantumcumque minimum, remaneat super Corporale : quod si fuerit, accurate reponit in Calicem. Post extersionem Patenæ, junctis pollicibus et indicibus, Calicem dextera manu infra nodum cuppæ accipit, sinistra Patenam, dicens : Cálicem salutáris, etc., et signans se signo crucis cum Calice, dicit : Sanguis Dómini nostri, etc. et manu sinistra supponens Patenam Calici, stans reverenter, sumit totum Sanguinem cum particula in Calice posita. Quibus sumptis, dicit secreto : Quod ore súmpsimus, etc., et super Altare porrigit Calicem ministro in cornu Epistolæ, quo vinum fundente, se purificat : deinde vino et aqua abluit pollices et indices super Calicem, quos abstergit Purificatorio, interim dicens : Corpus tuum, Dómine, quod sumpsi, etc. Ablutionem sumit, et extergit os et Calicem Purificatorio : quo facto Purificatorium extendit super Calicem et desuper Patenam ac super Patenam parvam Pallam; et, plicato Corporali, quod reponit in Bursam, cooperit Calicem Velo, et Bursam desuper ponit, et collocat in medio Altaris, ut in principio Missæ.
6 Si qui sunt communicandi in Missa, Sacerdos post sumptionem Sanguinis, antequam se purificet, facta genuflexione, ponat particulas consecratas in Pyxide, vel, si pauci sint communicandi, super Patenam, nisi a principio positæ fuerint in Pyxide seu alio Calice. Interim minister ante eos extendit linteum seu velum album, et pro eis facit Confessionem dicens : Confíteor Deo, etc. Tum Sacerdos iterum genuflectit, et manibus junctis vertens se ad populum in cornu Evangelii, dicit : Misereátur vestri, et Indulgéntiam, absolutiónem, et remissiónem peccatórum vestrórum, etc., et manu dextera facit signum crucis super eos. Postea genuflectens, accipit manu sinistra Pyxidem seu Patenam cum Sacramento, dextera vero sumit unam particulam, quam inter pollicem et indicem tenet aliquantulum elevatam super Pyxidem seu Patenam, et conversus ad communicandos in medio Altaris, dicit : Ecce Agnus Dei, ecce, qui tollit peccáta mundi. Deinde dicit : Dómine, non sum dignus, ut intres sub tectum meum, sed tantum dic verbo, et sanábitur ánima mea. Quibus verbis tertio repetitis, accedit ad eorum dexteram, hoc est, ad latus Epistolæ, et unicuique porrigit Sacramentum faciens cum eo signum crucis super Pyxidem vel Patenam, et simul dicens : Corpus Dómini nostri Jesu Christi custódiat ánimam tuam in vitam ætérnam. Amen. Omnibus communicatis, revertitur ad Altare, nihil dicens : et non dat eis benedictionem, quia illam daturus est in fine Missæ. Si particulæ positæ erant super Corporale, extergit illud cum Patena, et si qua in eo fuerint fragmenta, in Calicem immittit. Deinde dicit secreto : Quod ore súmpsimus, Dómine, etc., et se purificat, dicens : Corpus tuum, Dómine, quod sumpsi, etc., et alia facit ut supra. Minister autem dextera manu tenens vas cum vino et aqua, sinistra vero mappulam, aliquanto post Sacerdotem eis porrigit purificationem, et mappulam ad os abstergendum.
7 Si in Altari remaneant particulæ in Calice, seu in alio vase usque ad finem Missæ, serventur ea, quæ in Feria V Coenæ Domini præscribuntur circa finem Missæ.
8 In Missa sollemni Diaconus stans retro post Celebrantem cum in Oratione Dominica dicitur : et dimítte nobis débita nostra, facta ibidem genuflexione, vadit ad dexteram Celebrantis, et Subdiaconus circa finem Orationis Dominicæ, facta itidem genuflexione, revertitur ad Altare, et stans in cornu Epistolæ porrigit Patenam Diacono, qui eam discooperit, et Purificatorio abstergens dat Celebranti, illius manum osculando, et quando opus est, discooperit et cooperit Calicem, et cum Celebrante adorat. Subdiaconus, reddita Patena et deposito Velo, quod ab humeris ejus pendebat, genuflectit, et descendit retro post Celebrantem, et cum dicitur : Pax Dómini, iterum genuflectens, accedit ad sinistram Celebrantis, et simul dicunt : Agnus Dei. Deinde facta ibidem Sacramento genuflexione, redit post Celebrantem. Diaconus vero a dextris genuflexus exspectat pacem : et cum Celebrans osculatur Altare, ipse se erigens simul osculatur illud extra Corporale, et a Celebrante dicenti : Pax tecum, complexus accipit pacem sinistris genis sibi invicem appropinquantibus, et ei respondet : Et cum spíritu tuo. Postea iterum Sacramento in Altari adorato, vertit se ad Subdiaconum retro post Celebrantem, et similiter dat ei pacem. Subdiaconus accepta pace a Diacono et facta Altari genuflexione, comitatus ab Acolytho vadit ad Chorum, et dat pacem primo cujusque ordinis, dignioribus prius, deinde minus dignis; et reversus ad Altare, facta genuflexione, dat pacem Acolytho qui ipsum comitaverat, qui et aliis Acolythis circa Altare dat pacem : deinde Subdiaconus vadit ad dexteram Celebrantis, et quando opus est, discooperit Calicem, accipit ampullam vini, et infundit, quando Celebrans vult purificare. Diaconus post datam pacem Subdiacono vadit ad librum : et, dum Celebrans se communicat, stant ipse et Subdiaconus profunde inclinati versus Altare.
9 In Missa Pontificali, Assistens accipit et defert pacem, ut in Cæremoniali habetur. Si in Missa sollemni fiat Communio, omnia serventur, ut supra, sed prius communicet Diaconum et Subdiaconum, deinde alios per ordinem : et Diaconus purificationem eis ministret. Interim a Choro cantatur Antiphona quæ dicitur Communio.
XI - De Communione
et Orationibus post
Communionem dicendis
C
elebrante purificato, dum Calicem collocat in Altari, liber Missalis defertur per ministrum ad cornu Epistolæ, et collocatur ut in Introitu. Ipse autem minister genuflectit juxta cornu Evangelii, ut in principio Missæ. Deinde Celebrans, stans junctis manibus, legit Antiphonam quæ dicitur Communio; qua lecta, junctis itidem manibus ante pectus, vadit ad medium Altaris, et eo osculato, vertit se ad populum a manu sinistra ad dexteram, et dicit : Dóminus vobíscum, et per eandem viam redit ad librum, dicit Orationes post Communionem, eisdem modo, numero et ordine, ut supra dictæ sunt Collectæ. Quibus finitis, claudit librum, et jungens manus ante pectus, revertitur ad medium Altaris, ubi eo osculato, vertit se ad populum, et dicit, ut supra : Dóminus vobíscum, quo dicto, stans junctis manibus ante pectus versus populum, dicit, si dicenduin est : Ite, Missa est, et per eandem viam revertitur ad Altare. Si vero non sit dicendum, dicto Dóminus vobíscum, revertitur eodem modo per eandem viam ad medium Altaris, ubi stans versus ad illud, junctis ante pectus manibus, dicit : Benedicámus Dómino. In Missis autem Defunctorum eodem modo stans versus Altare, dicit : Requiéscant in pace.
2 In Quadragesima autem a Feria IV Cinerum usque ad Feriam IV Majoris Hebdomadæ in feriali Officio, postquam Celebrans dixit Orationes post Communionem cum suis solitis conclusionibus, antequam dicat : Dóminus vobíscum, stans in eodem loco ante librum dicit : Orémus. Humiliáte cápita vestra Deo, caput inclinans, et extensis manibus, subjungit eadem voce Orationem super populum, ibidem positam, qua finita, osculatur Altare, et vertens se ad populum dicit : Dóminus vobíscum, et alia ut supra.
3 In Missa sollemni Diaconus defert librum Missalis ad cornu Epistolæ, deinde vadit retro post Celebrantem, Subdiaconus vero vadit ad cornu Evangelii, ubi Calicem mundat, aptat cum Purificatorio, Patena et Palla cooperit, plicat Corporale, reponit in Bursam, et illam ponit super Calicem coopertum Velo, quem collocat in Altari, vel super Credentia ut prius : postea redit ad locum suum retro post Diaconum : qui cum dicit : Ite, Missa est, cum Celebrante vertit se ad populum : et in Quadragesima, dicto per Celebrantem Orémus, Diaconus in cornu Epistolæ vertens se ad populum, junctis manibus dicit ut supra : Humiliáte, etc.; quo dicto vertit se versus Altare a tergo Celebrantis, et Celebrans dicit Orationem super populum.
XII - De Benedictione in fine
Missæ et Evangelio
sancti Joannis
D
icto Ite, Missa est, vel Benedicámus Dómino, ut supra, Celebrans ante medium Altaris stans junctis manibus super eo, et capite inclinato, dicit secreto : Pláceat tibi, sancta Trínitas, etc. Quo dicto, extensis manibus hinc inde super Altare positis, ipsum in medio osculatur : tum erigens se, adhuc stans versus illud, elevat ad cælum oculos et manus, quas extendit et jungit, caputque Cruci inclinans, dicit voce intelligibili : Benedícat vos omnípotens Deus, et junctis manibus, ac demissis ad terram oculis, vertens se ad populum a sinistro latere ad dexterum, extensa manu dextera, junctisque digitis, et manu sinistra infra pectus posita, semel benedicit populo dicens : Pater, et Fílius,
2 Si Celebrans in Altari vertit faciem ad populum, non vertit se, sed stans ut erat, benedicit populo, ut supra, in medio Altaris; deinde accedit ad cornu Evangelii, et dicit Evangelium S. Joannis.
3 Si celebravit coram Summo Pontifice, Cardinale, et Legato Sedis Apostolicæ, vel Patriarcha, Archiepiscopo et Episcopo in Provincia, Civitate, vel Dioecesi sua exsistenti, Celebrans dicto Pláceat tibi, sancta Trínitas, etc., dicit : Benedícat vos omnípotens Deus, et convertens se ad Summum Pontificem genuflexus, ad Cardinalem vero, et Legatum, vel alium ex supradictis Prælatis, capite inclinato, quasi licentiam benedicendi petens, prosequitur : Pater, et Fílius,
4 Si autem celebravit pro Defunctis, dicto Pláceat tibi, sancta Trínitas, ut supra, et osculato Altari, accedit ad cornu Evangeii, et dicit Evangelium S. Joannis, prætermissa benedictione, quæ in Missis Defunctorum non datur.
5 Finito Evangelio in fine Missæ, si celebravit coram Summo Pontifice, Cardinali, et Legato Sedis Apostolicæ, vel Patriarcha, Archiepiscopo et Episcopo, convertit se ad illum coram quo ex prædictis celebravit, et facit reverentiam convenientem. Si non celebravit coram aliquo prædictorum, hujusmodi reverentiam prætermittit.
6 Quibus omnibus absolutis, exstinguuntur per ministrum candelæ : interim Sacerdos accipit sinistra Calicem, dexteram ponens super Bursam, ne aliquid cadat, descendit ante infimum gradum Altaris, et, ibi in medio vertens se ad illud, se profunde inclinat (vel, si in eo est Tabernaculum sanctissimi Sacramenti, genuflectit); et, facta reverentia, accipit biretum a ministro, caput cooperit, ac præcedente eodem ministro, eo modo quo venerat, redit ad Sacristiam, interim dicens Antiphonam Trium puerórum et Canticum Benedícite. Si vero sit dimissurus paramenta apud Altare ubi celebravit, finito Evangelio prædicto, ibidem illis se exuit, et dicit Antiphonam Trium puerórum cum Cantico et aliis Orationibus, ut suo loco ponuntur.
7 In Missa sollemni Celebrans, eadem voce et modo quo in Missis privatis, semel tantum benedicit populo, nisi sit Episcopus, vel Abbas, ut infra : et dicto Evangelio secundum Joannem, vel alio, ut supra, ministrante Subdiacono librum, si opus est, discedit cum ministris ordine et modo quo venerat.
8 Episcopus autem, vel Abbas, ter benedicit populo, etiam in Missis privatis.
XIII - De his, quæ omittuntur
in Missa pro Defunctis
I
n Missa pro Defunctis ante Confessionem non dicitur Psalmus Júdica me, Deus, sed, pronuntiata Antiphona : Introíbo ad altáre Dei, et responso a ministro : Ad Deum, qui lætíficat, etc., dicitur V). Adjutórium nostrum, et Confessio, cum reliquis ut supra. Cum Celebrans ad Altare incipit Introitum, non signat se, sed, manu dextera extensa, facit signum crucis super librum, quasi aliquem benedicens. Non dicitur : Glória Patri, sed post Psalmum repetitur : Réquiem ætérnam; nec dicitur Glória in excélsis, nec Allelúia, nec Jube, Dómine, benedicére, nec Dóminus sit in corde meo; nec osculatur librum in fine. Non dicitur Credo, non benedicitur aqua in Calicem fundenda; dicitur tamen Oratio : Deus, qui humánæ substántiæ, etc. Cum lavat manus, in fine Psalmi Lavábo inter innocéntes, non dicitur Glória Patri. Ad Agnus Dei non dicitur : miserére nobis, cujus loco dicitur : dona eis réquiem; nec tertio : dona nobis pacem, cujus loco dicitur : dona eis réquiem sempitérnam; neque percutitur pectus. Non dicitur prima Oratio ante Communionem, scilicet : Dómine Jesu Christe, qui dixísti Apóstolis tuis, etc., nec datur pax. In fine non dicitur : Ite, Missa est, nec Benedicámus Dómino, sed : Requiéscant in pace. Et non datur Benedictio : sed dicto Pláceat, et osculato Altari, dicitur, ut supra : In príncipio erat Verbum, etc. Alia omnia ut in aliis Missis.
2 In Missa sollemni non incensatur Altare ad Introitum, et Subdiaconus, finita Epistola, non osculatur manum Celebrantis, nec benedicitur : Diaconus non petit benedictionem, nec osculatur Celebrantis manum : non tenentur luminaria ad Evangelium, nec portatur incensum, sed duo tantum Acolythi sine candelabris stant unus a dextris et alter a sinistris Subdiaconi tenentis librum Evangeliorum. Non incensatur liber, nec in fine Celebrans : nec defertur liber Evangeliorum osculandus. Oblata et Altare incensantur ut supra : incensatur solus Celebrans, et non incensantur alii. Subdiaconus non tenet Patenam post Celebrantem; sed tempore elevationis Sacramenti genuflexus in cornu Epistolæ, illud incensat. Ministri cum aliquid porrigunt Celebranti, in hac Missa non osculantur ejus manum, neque rem quæ porrigitur.
3 Si distribuendæ sunt candelæ, distribuantur post Epistolam, et accendantur ad Evangelium, ad elevationem Sacramenti, et post Missam, dum fit Absolutio. Si habendus est sermo, habeatur, finita Missa, ante Absolutionem.
4 Finita Missa, si facienda est Defunctorum Absolutio, Celebrans retrahit se ad cornu Epistolæ, ubi exuitur Casula, et, deposito Manipulo, accipit Pluviale nigrum. Subdiaconus medius inter duos Acolythos cum candelabris accensis defert Crucem, sicut in Processionibus, pracedentibus duobus aliis Acolythis, uno cum thuribulo et navicula incensi, alio cum vase aquæ benedictæ et aspersorio : sequitur Celebrans, facta prius Altari reverentia, et Diaconus a sinistris ejus. Subdiaconus cum Cruce sistit se ad pedes tumuli, seu lecticæ mortuorum contra Altare, medius inter dictos Acolythos tenentes luminaria : Celebrans vero ex alia parte in capite loci inter Altare et tumulum, aliquantulum versus cornu Epistolæ, ita ut Crucem Subdiaconi respiciat : a sinistris ejus Diaconus, et prope eum alii duo Acolythi deferentes thuribulum et vas aquæ benedictæ. Interim cantatur R). Líbera me, Dómine, et circa illius finem Celebrans ponit incensum in thuribulum, benedicens illud more solito, ministrante Diacono naviculam : et finito Kýrie, eléison, incipit intelligibili voce : Pater noster, et secreto prosequendo reliqua, accipit aspersorium de manu Diaconi, et facta Altari reverentia, comitante eodem Diacono a dexteris, et tenente fimbriam anteriorem Pluvialis, circuiens tumulum, aspergit illum aqua benedicta, ter a parte dextera, et ter a sinistra. Cum transit ante Crucem, profunde se inclinat, Diaconus vero genuflectit : postea de manu ejusdem Diaconi accipit thuribulum, et eodem modo qua asperserat, incensat. Et rediens ad pristinum locum, Diacono tenente librum, junctis manibus dicit Versus et Orationem, ut eodem loco notatur. Post Orationem autem, faciens Crucem manu dextera supra tumulum, dicit Versum Réquiem ætérnam et, dicta per Cantores Requiéscat in pace et Amen, subjungit Versum Anima ejus, ut ibidem notatur. Tunc inchoat Antiphonam Si iniquitátes, et cum clero recitans Psalmum De profúndis, præcedente Cruce, redit cum aliis ad Sacristiam. Ibi, ab omnibus repetita Antiphona, Sacerdos, antequam paramentis exuatur, dicit Preces, quæ item post Missas Defunctorum infra habentur. Antiphona tamen Si iniquitátes et Psalmus cum Precibus non dicuntur, si absolutio facta fuerit pro omnibus Defunctis.
De defectibus in celebratione Missarum occurrentibus
Ad Missale Romanum
Scribe | Ad paginam principalem
© 2001 - 2012 Coordinamento di Una Voce delle Venezie. All Rights Reserved.