Dal Commento del Gavanto alle Rubriche del Messale Romano. Le pianete plicate

Dal Commento del Gavanto alle Rubriche del Messale Romano

Le pianete plicate

147

[De Qualitate Paramentorum XIX.]

R U B R I C A.

6 In diebus vero (r) jejuniorum (præterquam in (s) Vigiliis Sanctorum), et in Dominicis, et Feriis (t) Adventus et (u) Quadragesimæ, ac (x) in Vigilia Pentecostes ante Missam (exceptis (y) Dominica Gaudete, etiam si ejus Missa infra hebdomadam repetatur, et Dominica Lætare, Vigilia Nativitatis Domini, Sabbato Sancto in (z) Benedictione cerei, et in Mssa, ac (a) Quatuor Temporibus Pentecostes), item in Benedictione (b) candelarum, et Processione in die Purificationis B. Mariæ, et in (c) Benedictione Cinerum, ac Benedictione (d) Palmarum, et Processione, in Cathedralibus, et (e) præcipuis Ecclesiis utuntur (f) planetis plicatis ante pectus; quam planetam Diaconus (g) dimittit, cum lecturus est Evangeliuim, eaque tunc super sinistrum humerum super stolam complicatur; aut ponitur aliud genus stolæ latioris in modum planetæ plicatæ, et facta Communione resumit planetam, ut prius. Similiter subdiaconus dimittit eam cum lecturus est Epistolam, quam legit in alba; et ea finita, osculataque Celebrantis manu, planetam (h) resumit ut prius.

G A V A N T U S.

(r) Jejuniorum. Intercidit Gemma lib. 3. c. 45. dalmaticas tempore jejunii, quia diximus, dalmaticam significare lætitiam, quæ in jejunio facile desideratur.

(s) Vigiliis Sanctorum. Vigilia est principium Festi, Radulph. propos. 19. Ergo et lætitiam aliqualem, non plenam, habet, cum in eadem jejunemus.

(t) Adventus. Tempore Adventus in aliquibus locis omitti dalmaticas scribebat Amal. lib. 3. c. 40 et lib. 4 c. 30. ut avidius, inquit, resumatur, festivus, quod aliquando omittitur; et item ad insinuandum tempus veteris Testamenti in Adventu; ratione cujus major est gloria novi Testamenti in Nativitate Domini, ibid. addit Honor. Gemma libro 3. cap. 1. quia vestes innocentiæ et immortalitatis significatæ per dalmaticas, nobis per Christum natum redditæ sunt, non ante Christum natum; vel quia ante Nativitatem Christi, neque Lex, neque Evangelium in iis significatas, dalmaticas gerunt, cum claritate patebant Rupertus lib. 3. c. 2. tit. 3.

(u) Quadragesima. A Septuagesirna usque ad Cænam Domini a dalmaticis abstinuere in quibusdam locis, ajunt Ordo Rom. et Alcuin. cap. de Septuages. Antiquo vero more omitti, indefinite, scribit Microl. c. 47.

(x) In Vigilia Pentecostes. Diximus supra, Vigiliam hanc esse parem Vigiliæ Paschalis. In Missa vero lætitia perfunditur Ecclesia: ideoque et dalmaticæ sunt in usu ad Missam, non ante Missam.

(y) Dominica Gaudete. Ecce lætitia: ergo cum dalmaticis: idem affirmandum de sequentibus ut patet.

(z) Benedictione Cerei. Quæ tota est festiva, sicut etiam Missa Sabbati Sancti .

(a) Quatuor Temporibus Pentecostes. Dalmaticæ his temporibus decernuntur ob Solemnitatem Spiritus Sancti a Concilio Salegustano c. 2.

(b) Candelarum. Ob anxiam Simeonis expectationem, inquit Durand. lib. 3. c. 18.

(c) Cinerum. Quia dies solemnis jejunii, et initium est Quadragesimæ, quæ excludit dalmaticas.

(d) Palmarum, etc. Quæ Passionem Domini sapit potius, quam lætitiam inanem turbarum: flevit enim Christus sedens super asinum. Luc. 10.

(e) Præcipuis Ecclesiis. Præcipuas intellige, præsertim, qua sunt Collegiatæ insignes Canonicorum Cleri Sæcularis, et quæ ob alias causas præcipue a populo, seu a majoribus declarantur; dantur enim Ecclesiæ minores præsertim apud Regulares, de quibus num. sequenti. Sed insignioribus Regularium Ecclesiis conceduntur pianetæ plicatæ a Sac. Rit. Congreg. teste Alcozer in suo Cæremoniali.

(f) Planetis plicatis. Diacono et Subdiacono dantur planetæ sæpius in Ordin. Roman. casula datur Diacono. Alcuinus cap. quid signif. vest. Item Subdiacono ea ratione, quia imitari debet Diaconum, ab Honorío in Gemma libro 1. cap. 131. quæ elevatur ante, ut liberius ministrare valeant, Durandus libro 3. cap. 11. Puto etiam ad differentiam casulæ Sacerdotalis, quæ cum significet charitatem secundum omnes Auctores, qui scripserunt de Ritibus, intelligant Ministri primo in prædictis diebus teneri fere ad eandem perfectionem, ad quam Sacerdos in aliis temporibus; deinde ex charitate, non ex timore debere ministrare Altari. Durand. ubi supra.

(g) Dimittit. Dimittitur autem casula ab utroque lecturo Epistolam, seu Evangelium, quasi profiteantur in proprio Ministerio legenti, eam non esse propriam vestem, Rupert. lib. 3, cap. 2. et Subdiaconus quidem dimittit casulam, quæ charitatern denotat, lecturus Epistolam, quæ significat legem veterem, legem tímoris, non amoris; Diaconus vero induit aliam, seu eandem

148

complicatam in sinistro humero ad latus lecturus Evangelium, legem scilicet amoris: ut in sinistris et in dextris, in adversis, et in prosperis, charitatem ore et opere doceat; tum Evangelio, tum ministerio usque ad consumptionem Sacramenti. Durandus loc. citat.

(h) Resumit. Casula a Subdiacono post Epistolam resumitur, quia post legem timoris data est lex charitatis. Diaconus vero resumit circa finem Missæ, quia non sufficit inchoasse in charitate, sed in ea finiendum est, idem ibid. Vel dic cum Amalario lib. 3. cap. 15. lecturos exui casulis, quasi milites expeditos contra errores. Duplicatam denique Diaconus portat casulam ab Evangelio ad Communionem, ut quæ ore prædicat, jugum Domini portans, opere quoque impleat, liberius et expeditius ministrando, Honor. in Gemma lib. 1. cap. 231. Lege Hugon. Vict. de special. Missæ observ.vlib. 3. cap. 9. ubi in casula Ministrorum, quæ collum circuit, utrumque brachium, pectus, et humeros vestit; docet charitatem, quæ exigitur in voce collo formanda, in opere corde, et in aliorum onere portando.

R U B R I C A.

7 In minoribus autem Ecclesiis, prædictis diebus jejuniorum, alba tantum amicti ministrent (i) Subdiaconus cum manipulo, (l) Diaconus etiam cum stola ab humero sinistro pendente sub dexterum.

G A V A N T U S.

Non enim congruunt dalmaticæ ratione dierum, neque casula ratione locorum.

(i) Subdiaconus cum manipulo. Manipulus Subdiaconi propria vestis est, in Ordin. Rom. qui tradit eis mappulas in sinistra; de quibus dicemus infra de vestibus Sacerdotis. Unum hic nota, quod licet Sacerdoti fuerit datus manipulus ab initio ad tergendam pituitam oculorum, et narium, ut ibi probavimus; et fortasse eadem de causa a S. Silvestro fuerit idem concessus Diacono sul nomine pallæ linostinæ ad lævam (linum enim aptum est ad tergendum oculos et nares) non tamen Subdiacono datus fuit in hanc eandem causam manipulus, sed ad tergendas sordes Vasorum sacrorum; quod bene notavit Durand. lib. 2. c. 8. eumque in sinistra cum aliis gerit, ad expeditius ministrandum. Rupert. lib. 1. c. 33.

(l) Diaconus cum stola, etc. Stola Diacono datur ab Ordin. Rom. quia Orarium est, hoc est Oratorium, seu Concionatorium, Alcuin. supra; quam ab Apostolis datam Diacono fuisse probabilius puto, tamquam de substantia Ordinationis ejus; non a Sylvestro nomine pallæ linostinæ ad lævum humerum; quod vult Vicecomes apparatu ad Missam: nam ad lævam, hoc est ad manum lævam, explicat. Innoc. III. lib. 1. c. 43. ubi de manipulo agit: vide infra de manipulo. Verum a sinistro humero ad latus dexterum, ex Conc. Bracar. I. 27. ut ab activa laboriosa, ad contemplativam suavem transeat. Honor. in Gemma lib. 1. c. 230. vel, ut portet hic jugum Domini in sinistra, id est in præsenti vita cum spe quietis futuræ in dextra. Durand. lib. 2. c. 9. Cæterum, dexteram Diaconi partem vult esse liberam ob ministerium Altaris, Conc. Toletan. 4. cap. 39. quæ rationes etiam valent pro casula complicata ad modum stolæ. Diaconus autem, cum induit stolam, osculetur Crucem, quæ est in medio ejus. Cærem. Episc. lib. 1. cap. 9.

Novæ Observationes, et Additiones, etc.

II. Insignoribus Regularium Ecclesiis Sacra Congregatio concessit usum planetarum plicatarum, teste Alcozer, relato a Gavanto in Indicem suorum Decretorum; quod Decretum datur in nostro Indice sub n. 247.

De prædictis planetis plicatis fuse agimus in prima Dominica Adventus.

da B. GAVANTO, Thesaurus sacrorum Rituum cum add. Merati I 19, 6-7, I, Venetiis, Balleoniana, 1792, pp. 147-148.

Inizio Pagina

Inserito il 17 dicembre 2009